به نقل از «فارس»

بررسی حوادث غزه از منظر حقوق بین الملل

تاریخ انتشار: ۲۹ آبان ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۱۲۷۹۹۷

به گزارش خبرگزاری فارس، بیش از 40 روز است که از آسمان و زمین غزه مرگ می بارد و در این مدت هزاران زن و کودک در حملات وحشیانه رژیم صهیونیستی شهید شدند.اگر چه شهروندان بسیاری از کشورها در حمایت از مردم مظلوم فلسطین راهپیمایی کردند اما هنوز بسیاری از مجامع بین المللی از جمله مجامع حقوقی به طور ویژه به این موضوع ورود نکردند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

عباس مختاری، کارشناس ارشد حقوق بین الملل در یادداشتی که در اختیار خبرگزاری فارس قرارداده است، حوادث غزه را از منظر حقوق بین الملل بررسی کرده است که متن آن را در زیر می خوانید:

در عملیات طوفان الاقصی برای اولین بار رزمندگان فلسطینی با عبور  از موانع وارد شهرک‌های  صهیونیستی شده و بالای 200 نفر از ساکنانش را اسیر کردند. عملیاتی که در واکنش به سالها اشغالگری و محاصره دریایی، هوایی و زمینی  سرزمین غزه، کشتار و آوارگی فلسطینیان، نقض گسترده  حقوق بشر  و هتک حرمت مسجدالاقصی ، در ۱۵ مهر سال ۱۴۰۲ شمسی ، مصادف با ۷ اکتبر ۲۰۲۳ میلادی در داخل سرزمین اشغالی شروع وتاکنون ادامه دارد.

متعاقبا ، اسرائیل با حملات هوایی بی سابقه به مناطق مسکونی ، بیمارستان‌ها، کلیساها، اردوگاه های اوارگان، مدارس  و مردم بی دفاع وغیر نظامی فلسطین با انواع سلاحهای غیرمتعارف و ممنوعه ، مثل بمب های یک تنی GBU-31 و بمب های فسفری و... پاسخ داد. علاوه بر آن اسرائیل  آب، برق ، سوخت، غذا، دارو و...  را به روی ساکنین غزه قطع نموده است.

در این گفتار سعی شده است از منظر حقوق بین الملل عمومی اقدامات طرفین مخاصمه مورد بررسی و واکاوی قرار گیرد. اما سئوالی که به عنوان محور اصلی مورد توجه است این است که آیا پیشینه تاریخی یک ملت در یک سرزمین، حق تصرف آن سرزمین را مطابق با مقررات بین المللی می‌دهد؟

برای بررسی ابعاد حقوقی طوفان الاقصی، بدون توجه به سوابق این سرزمین ، مقررات و اسناد بین المللی و سایر شرایط، نمی‌توان تنها به بررسی این جنگ در یک مقطع زمانی بسنده کرد.

غزه ازسال ۱۹۴۸ تا ۱۹۶۷ تحت کنترل مصر بوده و از سال ۱۹۶۷ تا ۲۰۰۵ تحت اشغال رژیم صهیونیستی قرار می گیرد. در سال ۲۰۰۵ با "طرح متارکه"، اسرائیل از غزه خارج و جنبش حماس عهدا دار کنترل آن می شود.

رژیم صهیونیستی از ۲۰۰۷ تاکنون غزه را تحت محاصره همه جانبه قرارداده و با حملات نظامی مستمر به غزه تجاوز نظامی کرده است:

الف) جنگ سال ۲۰۰۸ به علت تداوم محاصره همه جانبه و کمبود سوخت در غزه

ب) جنگ۲۰۱۲،  اسرائیل شروع کننده آن بود و در مقابل حماس با موشک اهدافی را در شهرهای اشدود، اشکلون و بئر شبع  زد.

ت) جنگ ۲۰۱۴، در این جنگ اسرائیل آغاز کننده بود و غزه را هدف حمله قرار داد.

پ) جنگ ۲۰۲۱، مجددا اسرائیل  غزه را مورد هجوم نظامی قرار داد.

اسرائیل از سال ۲۰۰۵ که امورات غزه به حماس واگذار گردید به انحاء مختلف به بمباران مناطق مسکونی، تجاوز نظامی، محاصره و نقض حقوق بشر ادامه داده است.

تصرف یک سرزمین برمبنای ادعای پیشینه تاریخ

 یکی از دلایل مهم یهودیان مبنی بر  تصرف سرزمین فلسطین ادعای حاکمیت دولت یا قوم یهود در سده های دور  بر این سرزمین است که صرفنظر از صحت یا کذب بودن این ادعا، از منظر حقوقی مهمترین سند اساسی بین المللی که مورد وفاق تقریبا همه کشورها می باشد، منشور سازمان ملل متحد است.

در مقدمه منشور ، مهمترین هدف ملل متحد را حفظ نسل‌های آینده از جنگ دانسته و سپس تاکید بر حقوق اساسی بشرنموده و همچنین این سند توجه ویژه به زیستن کشورها در حال صلح دارد.

 در تمام دنیا سرزمینها در طول اعصار به دفعات مابین ملتها و دولتها دست به دست شده است و یقینا ساکنین امروز بسیاری از کشورها با ساکنین دیروز آنها متفاوت هستند یا امپراتوری‌های که در گذشته دارای سرزمین های وسیع بوده و بعدها بنا به دلایلی سرزمین‌هایی از آنها جدا شده است.

لکن امروز مرزهای فعلی  کشورها با تلاش فراوان و بر مبنای قواعد و توافقاتی ترسیم شده است و اگر تئوری «تصرف یک  سرزمین بر مبنای پیشینه تاریخی» مطرح شود، قطعا نظم موجود جهان با چالشی اساسی مواجه خواهد شد و سر منشاء جنگهای بسیار بزرگی در آینده خواهد شد که قطعا مغایر با مقاصد و اصول برشمرده شده ملل متحد خواهد بود.

سابقه تاریخی  قوم یهود و مسلمانان در فلسطین

 آنچه از تحقیق مورخین بدست می‌آید حضور قوم یهود در منطقه فلسطین به سالها قبل از میلاد مسیح باز می‌گردد.

 اولین بار عنوان بنی اسرائیل در کتیبه مصر باستان «استیل مرنپتا» به حدود ۱۲۰۰ سال قبل ا ز میلاد بر می‌گردد. مورخین  در مورد نخستین پادشاهی اسرائیل و یهودیان اولیه و گستره قلمرو آنها و قدرتشان دچار تردید می باشند.

تسلط دولت اسلامی بر فلسطین  هم به دوره خلافت راشدین بازمی‌گردد و تا شش قرن بعد کنترل این منطقه توسط خلفاء اموی، عباسی، فاطمی و... ادامه داشته و بعد از این دوران، با جنگهای صلیبی این منطقه بین مسیحیان و مسلمانان دست به دست گردیده است. در سال ۱۵۱۶میلادی این منطقه توسط امپراطوری عثمانی مجدد  فتح شد وتا چند قرن بعد به عنوان بخشی از سوریه عثمانی اداره گردید. 

از اواخر قرن ۱۹ به مرور مهاجرت اندکی از سوی یهودیان به سرزمین فلسطین آغاز می‌گردد که در همان زمان دولت عثمانی نسبت به آن واکنش نشان می دهد .

«یوناتان مندل» عضو هیئت علمی دانشگاه بن گوریون و پژوهشگر کالج مطالعات خاورمیانه دانشگاه کمبریج اظهار می‌دارد: «تا پیش از سر برآوردن جنبش صهیونیسم جمعیت یهود در فلسطین بین ۲٪ تا ۵٪ جمعیت این سرزمین بوده است.»

در طول جنگ جهانی اول، متفقین برخی مناطق  را از سلطه عثمانی ها خارج می کنند و در اثناء جنگ دو دولت فرانسه و انگلیس براساس توافق پنهانی بنام «سایکس _ پیکو» در سال ۱۹۱۶میلادی بر تقسیم سرزمین عثمانی توافق مس کنند که در این توافق بخش اعظمی از عراق، اردن و بخش کوچکی از سوریه به علاوه فلسطین تحت قیمومت انگلیس در می آید.

در دوران قیمومت انگلیسی ها، میزان مهاجرت یهودیان از سراسر دنیا به فلسطین رشد بسیار زیادی کرد و این امر موجب  تنش بین مردم مسلمان بومی با مهاجرین یهودی شد. (یهودیان مهاجر گروه های مسلح را تاسیس کردند که معروفترین آنها «هاگانا» می باشد.)

در سال ۱۹۱۷میلادی «آرتور بالفور» وزیر خارجه انگلیس طرح تاسیس وطن یهودیان در فلسطین را مطرح کرد و در ۱۹۲۲میلادی اعضاء کنفرانس «سانرمو» بر قیمومت انگلیس بر سرزمین فلسطین مهر تایید نهادند و در ژوئیه ۱۹۲۲میلادی جامعه ملل  نیز آنرا تایید کرد.

در دوره قیمومت انگلیس دو جنبش ملی گرایی یهودی و عربی بر سر منافع ملی بین اعراب و یهودیان وعلیه نیروهای اجرایی بریتانیا بوجود آمد که منجر به انقلاب بین سال‌های ۱۹۳۶میلادی تا ۱۹۳۹میلادی و همچنین جنگ داخلی ۱۹۴۷ تا ۱۹۴۸ میلادی گردید.

مجمع عمومی سامان ملل در سال ۱۹۴۷ میلادی جهت خاتمه دادن به مناقشات قطعنامه ۱۸۱ را صادر کرد که با تقسیم ناعادلانه سرزمین فلسطین به دو کشور عبری وفلسطینی ۵۵٪ سرزمین فلسطین را به ۳۸٪ جمعیت مهاجر اسرائیلی و ۴۵٪ سرزمین  را به ۶۲٪ مردم بومی فلسطینی  داد.  

سرانجام در تاریخ ۱۵ مه ۱۹۴۸میلادی قیمومت انگلیس بر فلسطین پایان یافت در حالیکه یک روز پیش از آن تاسیس کشور اسرائیل اعلام شده بود. که متعاقب آن برخی کشورهای عربی در سال ۱۹۴۸میلادی با اسرائیل وارد جنگ شدند که به توافقنامه آتش بس موقت منتهی شد. در پایان هم در سال ۱۹۴۹ میلادی اسرائیل به عضویت سازمان ملل در آمد.

در جنگهای ۱۹۶۵ و ۱۹۶۷ میلادی (جنگ شش روزه) و ۱۹۷۳ میلادی (جنگ کیپور)  میان کشورهای عربی و اسرائیل، اسرائیل به سرزمین کشورهای همسایه تجاوز  و  بخشی از صحرای سینا را از مصر،  کرانه باختری را از اردن و بلندی‌ها جولان را از سوریه جدا کرد.

انتفاضه فلسطین؛ شروع طوفان الاقصی

از زمان تصرف بخشی از  فلسطین، رژیم صهیونیستی به کشتن مردم بی گناه فلسطین، آوارگی آنها، تصرف اراضی کشاورزی و خانه های آنها، شهرک سازی، بی حرمتی به مقدسات فلسطینی ها ادامه می‌ دهد و این دولت به هیچیک از اصول حقوق بشرتوجه نداشته است. این رفتارها موجب شروع انتفاضه های مردم فلسطین  از کرانه باختری و شهر قدس شد و اولین انتفاضه مردمی درسال ۱۹۸۷ میلادی علیه نیروهای نظامی اسرائیل شروع و در سال ۱۹۹۳ میلادی با توافق نامه اسلو به پایان رسید. انتفاضه دوم  از سال۲۰۰۰ میلادی شروع و تا سال ۲۰۰۵ میلادی ادامه داشت. انتفاضه سوم نیز از سال ۲۰۱۵ میلادی آغاز شد و همچنان ادامه دارد.

پس از عملیات طوفان الاقصی و تشدید جنگ میان فلسطین و اسرائیل در مراکز علمی و دانشمندان علم حقوق بین الملل بر سر مبنای حقوقی اقدامات طرفین  به جد اختلاف و بحث های مهمی بوجود آمده است.

دولتهای غربی اقدامات اسرائیل در بمباران وحشتناک مناطق مسکونی، بیمارستان‌ها، مدارس، کلیساها وکشتن غیرنظامیان، اطفال و زنان و... با سلاح های ممنوعه و غیر متعارف مثل بمب های چند تنی ، فسفری و... را برمبنای حق دفاع مشروع  تفسیر می‌کنند و در مقابل سازمانها و علمای حقوق مستقل برای اشغالگر یک سرزمین حق دفاع مشروع قائل نیستند.

حق دفاع مشروع در حقوق بین الملل

 اصل عدم توسل به زور؛ ماده(۲) بند(۴) منشور، اعضاء را از تهدید به زور، استفاده از زور علیه تمامیت ارضی یا استقلال سیاسی یا از هر روش دیگری که مغایر با منشور باشد منع کرده است. پروفسور براون لی استاد علم حقوق بین الملل در اینباره کاربرد زور را به معنای وسیع آن مدنظر قرار داده و بیان داشته است تاکید بر دو عبارت  تمامیت ارضی و استقلال سیاسی به منظور محدود کردن عدم توسل به زور، نبوده است. 

 درباره اصل عدم توسل به زور دو استثناء در منشور وجود دارد: ۱- اصل دفاع مشروع ماده ۵۱ منشور  ۲-سیستم امنیت جمعی برمبنای فصل هفتم منشور.

چند عبارت در ماده ۵۱ منشور قابل بحث است؛

اول اینکه حق ذاتی دفاع مشروع، ریشه در حقوق طبیعی دارد قبل از آنکه در حقوق موضوعه دیده شود.

دوم اینکه طبق مفاد ماده ۵۱ ابتدا باید حمله مسلحانه صورت پذیرد تا حق دفاع مشروع تحقق یابد؛ البته این عبارات چون از نظر کمی وکیفی  تعریف نشده است و دارای ابهام  می باشد، همواره مورد سوءاستفاده از سوی متجاوزین قرارگرفته است.

قطعنامه تعریف تجاوز

مجمع عمومی جهت  تبیین  ماده ۵۱ و رفع ابهامات موجود، در دسامبر ۱۹۷۴ قطعنامه ۳۳۱۴ را تصویب کرد که در ماده (1) قطعنامه در تعریف تجاوز بیان شده که علاوه بر کاربرد نیروهای مسلح علیه حاکمیت، تمامیت ارضی یا استقلال سیاسی، به کاربرد زور از دیگر راههای مغایر با منشور هم اشاره دارد.(۷) با قید کاربرد زور از دیگر راه‌ها در واقع مجمع عمومی می‌خواهد به مشروعیت جنبش های استقلال طلبانه  (حق تعیین سرنوشت ) که در  اعلامیه ۱۹۷۰‌به صراحت آن را خاطر نشان کرده است، استحکام بخشد.(۸)

در ماده (۳) قطعنامه به مصادیق تجاوز می‌پردازد، که شامل؛ تهاجم یا حمله نیروهای مسلح یا هرگونه اشغال نظامی و... سرزمین دیگر است. بمباران یا کاربرد هرگونه سلاح علیه سرزمین دیگر، محاصره بنادر یا سواحل یک دولت و...

اشغال سرزمین فلسطین؛ تجاوز به تمامیت ارضی

از سال ۱۹۱۶ میلادی با مهاجرت یهودیان و خرید و تصرف به زور اراضی، بطور وسیع آغاز شد و سپس با تشکیل دولت اسرائیل در آن سرزمین و متعاقبا  جنگ  سال ۱۹۶۷ میلادی با اشغال سرزمین های کرانه باختری رود اردن، بیت المقدس شرقی و نوار غزه استمرار یافت .

در اسناد بین المللی زیادی اقدامات و اشغالگری اسرائیل محکوم و بر حق تعیین سرنوشت ملت فلسطین تاکید گردیده است. ده ها قطعنامه مجمع عمومی سازمان ملل در طی این سالیان به مصائب مردم فلسطین اشاره گردیده و اشغالگری اسرائیل بصراحت در آنها محکوم شده است؛  از جمله در قطعنامه های  شماره ۲۷۲۷، ۲۷۲۸، ۲۸۵۱، ۳۰۰۵، ۳۰۹۲، ۳۱۷۵، ۳۲۴۰، ۳۴۱۴، ۳۵۲۵، 91/32، 20/32، 61/32، 29/33، 14/33 و...  که در بیشتر آنها از اشغالگر خواسته شده تا این اراضی را به فلسطینیان واگذار نماید و علاوه بر این از رژیم جعلی خواسته شده از نقض حقوق بشر امتناع کند.

مضامین  قطعنامه های  مجمع عمومی در محکومیت اشغالگری سرزمین فلسطین و نقض حقوق بشر مردم فلسطین ، در بیش از ۴۰ پیش نویس قطعنامه های شورای امنیت نیز درج گردید،(۹) ولی علیرغم آنکه وظیفه اصلی  شورای امنیت ، برمبنای فصل هفتم منشور حفظ صلح و امنیت بین المللی است و طبق ماده ۳۹ آن شورا می بایست قصاوت کند که در حوادث آیا تهدید علیه صلح یا اقدام تجاوز کارانه صورت گرفته است و سپس بر مبنای مواد ۴۱ و۴۲ جهت حفظ صلح بین الملل توصیه یا تصمیم بگیرد،(۱۰) این پیش نویس ها با جانبداری آمریکا، انگلیس و فرانسه هرگز تحقق نیافته است.

در پیش نویس اخیر آمریکا به شورای امنیت هم تلویحا ادعا شده بود اسرائیل دارای حق دفاع مشروع است؛ زیرا  اسرائیل با «طرح متارکه» درسال ۲۰۰۵ میلادی به حضور نظامی و فیزیکی اش در نوار غزه خاتمه داده است و دیگر اشغالگر محسوب نمی‌شود که این نظر آمریکاییها با اعتراض کارشناسان  صلیب سرخ بین المللی، موسسات بین المللی مستقل و مجمع عمومی مواجه شد. زیرا اسرائیل کنترل موثر بر نوار غزه دارد و با محاصره غزه از زمین، دریا و هوا به حقوق مردم تجاوز کرده و بر بسیاری از شئونات حاکمیتی غزه سلطه دارد. (۱۱)

با عنایت به اشغالگری اسرائیل که در ده ها سند بین‌المللی توسط ارکان ملل متحد تایید گردیده است که این تایید خود می تواند دلیل بر اشغال  فلسطین باشد دیگر ادعای حق دفاع مشروع برای اشغالگر از سوی آن رژیم  و امریکا بیشتر به یک طنز سیاسی شباهت دارد؛ زیرا در ماده ۵۱ منشور، وقوع حمله مسلحانه علیه یک کشور لازمه تحقق حق دفاع مشروع است.

مرور تاریخ فلسطین و مردمان ستمدیده آن دیار ، یک داستان بدون شرح است، یک تراژدی غم بار سه بعدی که طول آن امتداد تاریخ را و عرض آن منطقه  وجهان معاصر را در می نوردد و عمق آن وجدان پاک انسانهای آزاده را جریحه دار می‌کند.

مردم فلسطین در قرن اخیر مظلوم ترین مردمند، زیرا که مظلومانه کشته می شوند، مظلومانه به اسارت می‌روند، مظلومانه به اجبار کوچ داده می‌شوند و دنیای معاصر مدعی حقوق بشر و دمکراسی تنها نظاره گرست.

معمای پیچیده و رمزآلود صهیون و مصائب فلسطینیان با اعلامیه بالفور نمایان شد، با تاسیس اسرائیل شکل گرفت و با عضویت آن در سازمان ملل تایید گردید و درهمه این دوران ، حقوق بشر مطابق کنوانسیون‌های ژنو ولاهه به فجیع ترین شکل خودنقض شد و تجاوز، توسل به زور و اشغالگری در اوج خود، اهداف و مقاصد ملل متحد را به سخره گرفت.

و عجیبتر اینکه رقت قلب انسان سکولار و سیاستمدار غربی در یک جا نسبت به یک زندانی، یک مرگ، یا یک حادثه، بشدت جریحه دار می شود اما در مقابل نسل کشی بی رحمانه و شهادت بی شمار کودکان و مادران بی پناه فلسطینی تنها جهت همدردی دعوت به سکوت می کند، سکوتی معنادار تا بیشتر بکشند، بیشتر ویران کنند و بیشتر بتازند تا رسیدن به نقطه صفر شمارش معکوس.

این جنگ نقطه عطف تاریخ است ،جنگی تمام‌عیار میان متجاوز و مدافع ،اشغالگر و آواره، ظالم ومظلوم، حق و باطل ،فترت پاک انسان  و عطش کشتار وحوش ، اما این تقابل به فضل الهی ثمره شیرینی هم خواهد داشت  و آن بیداری مجدد فطرت انسان وحیات دوباره جوامع  بر حول محور انسانیت  و ایمان .

پایان پیام/

 

منبع: فارس

کلیدواژه: غزه رژیم صهیونیستی حقوق بین الملل سرزمین فلسطین حق دفاع مشروع طوفان الاقصی منظر حقوق تمامیت ارضی مردم فلسطین توسل به زور مجمع عمومی سازمان ملل حقوق بشر سال ۲۰۰۵ ملل متحد ماده ۵۱

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.farsnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فارس» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۱۲۷۹۹۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

چند کشور اروپایی تا ماه مه کشور فلسطین را به رسمیت می‌شناسند

به گزارش همشهری آنلاین، «جوزپ بورل» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا که در ریاض به سر می‌برد، اعلام کرد: تنها راه‌حل مناقشه اسرائیل و فلسطین، تقسیم زمین است.

به نقل از یورونیوز، رئیس دیپلماسی اروپا در جریان نشست مجمع جهانی اقتصاد در ریاض با همتای سعودی خود دیدار کرد.

در این دیدار، فیصل بن فرحان، وزیر خارجه عربستان گفت: حتی اگر آتش‌بس در غزه حاصل شود، ما همچنان باید با پیامدهای درگیری نه‌تنها در غزه بلکه در کرانه باختری رود اردن، فراتر از آن، در منطقه خود مواجه شویم.

مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز گفت: انتظار می‌رود چندین کشور اروپایی تا پایان ماه مه آینده کشور فلسطین را به رسمیت بشناسد.

بورل اظهار کرد: به من گفتند که جغرافیا دیگر مهم نیست. در اوکراین، جنگ برای سرزمین است و اینجا در غزه و فلسطین، جنگ برای سرزمین است، دو طرف برای یک سرزمین می‌جنگند و تنها راه‌حل این است که آن را به اشتراک بگذارند.

کد خبر 848135 منبع: ایسنا برچسب‌ها جوزف بورل - اتحادیه اروپا خبر ویژه اتحادیه اروپا فلسطین فلسطین - حماس